Strabane is een grensplaats in Noord-Ierland. Alleen maar even de brug over en je bent al in de Ierse republiek. Tegenwoordig merk je het nauwelijks als je de Ierse grens over gaat, maar dat was vroeger anders. Stoppen, paspoort laten zien, kofferbak open, vragen beantwoorden, kortom het hele repertoire van de douanemannen.
Geen wonder dat veel mensen blij waren toen eind jaren negentig werd besloten de grenzen open te gooien. Omdat in Ierland zelden iets wordt afgebroken zie je hier en daar nog wel van die oude grenskantoortjes staan, maar het douanegebouw in Strabane ging tegen de vlakte. Daardoor kwam een mooi perceeltje vrij, net voor de brug. Daar moest een kunstwerk komen, liefst een beetje vrolijk om te vieren dat de grens open was en dat we aan de vooravond stonden van een nieuw millenium. Kunstenaar Maurice Herron uit Derry ging ermee aan de slag.
Het werden vijf figuren van staal, twee dansers, een vioolspeler, een fluitist en een trommelaar, elk zo’n zes meter hoog. Let the Dance Begin, heet het kunstwerk, maar in Strabane hebben ze het meestal over de Tinnies. Dat heeft te maken met een grapjas die een keer een taxi voor de vijf enorme beelden had besteld. Op de aangegeven plek stond de chauffeur een tijdje te wachten tot hij door kreeg dat hij ertussen was genomen.
De opvallende figuren bij de brug stimuleren ook op een andere manier de creativiteit in het Noord-Ierse stadje. Met kerst worden de beelden aangekleed als kerstman. De dames Sobande en Flanaghan gebruikten daarvoor 125 meter stof en ze zaten 50 uur achter de naaimachine. Toen in Coronatijd zorgmedewerkers een opsteker verdienden werden de beelden uitgedost als ziekenhuispersoneel. En toen in september 2021 Tyrone moest uitkomen tegen co. Mayo in de All Ireland Senior Football finale, kregen de beelden het tenue van de ploeg van Tyrone aangemeten. Hoe dat aankleden verloopt weet ik niet, het lijkt me een heel gedoe waarvoor je minimaal een hoogwerker nodig hebt.
Tegen Halloween, jaarlijks op 31 oktober, veranderen de beelden steevast in heksen. Halloween is de Amerikaanse versie van een feest dat in Ierland ontstond en dat oorspronkelijk Samhain heet. Eens per jaar, op de laatste dag van oktober, gaan de grafheuvels open en kunnen de doden met de levenden communiceren. Vandaar al die spoken, levende lijken en andere griezels. De heksen houden verband met Cailleach Bhéarrach, een godin van de oogsttijd, maar tegelijkertijd heks. Zij was ook koningin van de winter en Samhain markeert nu eenmaal de overgang naar dat duistere jaargetijde.
Het hoeven trouwens niet altijd de stereotiepe engerds te zijn die met Halloween een rol spelen. In een Iers verhaal veranderden planten op een aardappelakker op de avond van 31 oktober in gewassen met tentakels waarmee ze probeerden voorbijgangers bij de enkels te vatten. Een beetje getreiter door de doden tot afschuw van de levenden. Nee, de contacten met gestorvenen zijn zelden aangenaam. Maar de gigantische heksen in Strabane zorgen jaarlijks wel voor heel wat vrolijke gezichten.
