De Ogham stone van Fergus

Het pad vanaf de Pomeroy Road bij Cookstown loopt stijl omhoog, het is even breed als de auto en het wegdek bestaat uit losliggende stenen. Meestal kom je in zo’n situatie ook nog een tractor tegen, bij voorkeur zo’n gigantische Massey Ferguson, bestuurd door een veehouder die van geen wijken wil weten. Maar goddank: nu geen tegenliggers. Opgelucht zette ik de auto voor het atelier van Charlie Mallon. Hij had me al horen aankomen. Ook hond O’Malley was onderdeel van het ontvangstcomité.

Charlie maakt bronzen sculpturen die zijn gebaseerd op Keltische legendes. Zijn werkplaats is de schuur van de boerderij waar hij opgroeide. Boer zijn is mooi, maar Charlie wilde wat anders. Hij werd eerst smid en na twintig jaar kunstenaar. Bronzen figuren wil hij creëren, uit de oude Ierse verhalen die hem na aan het hart liggen. In een oplage van steeds twaalf maakt hij zijn sculpturen:  het elfenpaard, de haas van Melangell, het zwijn van Ben Gulbain en de zalm van alle wijsheid. Maar voor deze mythologische menagerie was ik niet naar het atelier gekomen. Het ging mij om de Ogham stone.

Ogham stones zijn staande stenen met kerfjes, die de letters uit het Ogham alfabet vormen. Op de bronzen steen die ik kocht staat de naam Fergus. Dat is niet zomaar. Charlie was geïnspireerd door een vertelling over een legende die lang geleden bijna verloren ging, de Táin bó Cuailnge, ofwel de veediefstal van Cooley. In dit verhaal trekken mannen van Connacht naar Ulster om de grote stier van Cooley te stelen. De legendarische held Cú Chulainn houdt ze tegen. Deze is het pleegkind van de koning van Ulster, Fergus Mac Róich.

Zoals gezegd, deze legende was verloren gegaan en een groep dichters onder leiding van Muirgan, zoon van de belangrijkste bard, trok rond om te zien of er iemand was die het hele verhaal nog kon vertellen. In dichte mist raakte Muirgan zijn mannen kwijt en hij zette zich te ruste tegen een steen. Daar verscheen de geest van Fergus Mac Róich die hem het hele Táin verhaal vertelde. Na drie dagen trok de mist op. En toen bleek dat Muirgan zijn rustplaats had gekozen tegen een Ogham stone waarin de naam Fergus stond gekerfd.

Vol van deze geschiedenis en met mijn Ogham stone veilig in een kistje naast me op de bijrijders stoel, moést ik even bij de Afhascrebagh Ogham stone  stoppen, vlakbij Greencastle. Op weg naar huis kwam ik er toch langs, het is de enige Ogham stone van county Tyrone. Hij werd ergens in de vierde eeuw geplaatst. Van onder naar boven – want zo lees je het Ogham schrift – staat er: DOTETTO MAQI MAGLIANI, ofwel Dotetto, de zoon van Magliani. Ik geef toe, veel van de opschriften op Ogham stones hebben een hoog ‘Kilroy was here’ gehalte. Desondanks, 1500 jaar geleden liep hier ene Dotetto rond en die dacht aan zijn pa en kerfde dat even in een steen.  Leuk dat we dat nu nog kunnen zien.